İnsani ilişkilerde en önemli etkenlerden biri ticarettir. Ticaret İslam peygamberi tarafından da teşvik edilmiştir. Bugün sizlerle ticaret ahlakı üzerinde mütalaa edeceğiz.
Önce Kurana ve Peygamberimize bakalım. Kuranda Allah Teala “ Faiz haram ticaret helal edilmiştir.” Demişlerdir. Peygamberimizde “ Rızkın onda dokuzu ticarettedir “ diyerek ticarete arkadaşlarının dikkatini çekmiştir.
Yakın bir zaman diliminde yaşadığım bir olayla konuma giriş yapmak isterim. Hanım bana pazarda vişne varmış dört kilo alıp gelir misin dediğinde ben de pazara giderek dört kilo on iki liradan alıp getirdim. Yaklaşık bir saat sonra hanım beni arayarak kaça aldığımı sorduğunda bende on iki liradan aldığımı söylediğimde bana halam on liradan aynı satıcıdan aldı dediğinde ben biraz şaşırdım. Ben de pazarcıya gidip kendisine böyle bir alış veriş olmaz. Ticaretin ahlakı vardır. Ticaret yaparken bu kurallara uyulması kazancın helal olması noktasında olmazsa olmazlarımız arasındadır dedim. Esnaf bana yapacak bir şey yok. Yani sizlerin anlayacağız pazarcı esnafımız kafalarına göre fiyat vererek kazançlarına haram bulaştırmaktadır.
Konuyu mahallemin muhtarına taşıyarak pazarımızın denetlenip denetlenmediğini sordum. Muhtarımız bana her hal belediye tarafından denetlenmekte olduğunu söyledi. Yani kesin olan bir şey yok. Eğer Pazar yerlerimiz belediyeler tarafından denetlense böyle tuhaf işler olacağını düşünmüyorum.
Konumu detaylandırmadan önce Pazar yerlerinin belediyeler tarafından sıkı denetlenmesi zorunlu olduğunu hatırlatmak isterim. İslam’ın yaşandığı dönemlerde Pazar çavuşları olduğunu bu şahısların Pazar içerinde hem bozuk mal satanları hem de akıllarına göre karla mal satışlarında fiyat vermenin önüne geçmeye çalıştıklarını tarih kitapları yazmakta olduğunu önemle hatırlatmak bir vatandaş olarak görevim olduğunu yazabilirim.
Helale dikkat ederek ticaret yapmaya çalışan esnafımıza selam olsun.
Ticarette dikkat edilecek hususlar;
Bozuk mal alta konulup kaliteli mal üzere yerleştirilmesinden vaz geçilmelidir. Genellikle pazarcı esnafı satışlarında bu yolu tutmaktadır. Peygamberimiz bir gün pazarı denetlerken esnaflardan birinin hurma arabasına elini sokar. Arabada üstte kuru hurmalar olduğunu altta ise yaş hurmalar olduğunu görünce Peygamberimiz bu şahsa “ Bizleri aldatan bizden değildir. “ demişlerdir.
Mal satarken değişken fiyatlar verilmemelidir. Pazarcı esnafı genellikle bazı çok satılan mallarına fiyat yazmamakta. Gelen müşterinin durumuna göre fiyat vermektedir. Bu noktada pazarcı mutlak malına fiyat yazmalıdır. Malını satarken ya o fiyattan yada daha aşağıya bir fiyatla satmalıdır. Fiyat yazmadan gelene göre fiyat yükselterek mala haram bulaştıracağından çok dikkatli olunmalıdır.
Vatandaşımız imkanlar ölçüsünde genellikle günün sabah yada ortalarında pazara gitmelidir. Şöyle ki pazarcı esnafı akşam saatlerinde malı elinde kalmasın diye malına düşük fiyat vermektedir. Pazarcı esnafını da darda bırakmamalıdır.
Pazarcı esnafı faizli mal almaktan uzak durmalıdır. Şöyle ki faizli mal bir malın normal fiyatından daha pahalı satılmasına sebebiyet verecektir. Çünkü faizi çıkartmak zorunda olduğundan malına daha yüksek bir fiyat verecektir. Sermayesi olduğu kadar mal almalı ve satış yapmalıdır. Faiz malın bereketini düşürecektir. Her hal bundan olacak zenginler malının servetinin hayrını genellikle görememektedir.
Pazarcı esnafı malına uygun bir fiyat vermelidir. Malın fiyatı tespit edilirken her türlü harcama göz önünde bulundurulup ondan sonra kendisinin de gerektiği kadar bir karla malını satışa çıkartmalıdır. Bugün ki yüzde üç yüz gibi bir karla satış İslami olmadığı gibi ayrıca insani de değildir. Şöyle ki günümüzde insanımızın alım gücü biraz düşüktür. Öyle yüzde üç yüz yüzde dört yüz gibi akıl tutulması bir karla mal satımı her hâlükârda doğru olmamaktadır. Evet zengin olursun ama malının hayrına görmeyeceğini Peygamberimiz açık olarak beyan etmişlerdir.
Pazarcı esnafı her sene malının zekatını çıkarıp fakir fukaraya dağıtmalıdır. Böylece malını temizlemiş olacaktır. Malının zekatını verirken malının en iyi tarafından alıp dağıtılması gerektiği de unutulmamalıdır.
Hayırlı satışlar…