CHP Trabzon İl Eğitim Sekreteri Erdal DEMİR Köy Enstitüleri'nin 85’inci yıl dönümü kutlandı

Tarihler, 17 Nisan 1940'ı gösterdiğinde, “köye yarayan meslek erbabını yetiştirmeyi” temel alan, öğretmen yetiştirme sürecini gereksinimine göre şekillendirerek, dünyaya örnek olan köy enstitüleri kuruldu. Hasanoğlan'da yakılan eğitim meşalesi; Cılavuz, Beşikdüzü, Çifteler, Düziçi gibi enstitülerle tüm yurtta yayıldı; her biri birer aydınlanma merkezi haline gelen bu kurumlar, yalnızca öğretmen değil, aynı zamanda köyün kaderini değiştirecek öncüller yetiştirdi.

Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal'in konuşmalarının çoğunda “uygulamalı eğitim ve köye ulaşma” vurgusu vardır. Mustafa Kemal'in bu isteği, köy enstitüleri ile hayat bulmuştur. Köy enstitülerinin kuruluşunda Mustafa Necati döneminin köy Muallim Mektepleri, Saffet Arıkan döneminin Eğitim Kursları ve Köy Öğretmen Okulları gibi deneysel pedagojik kazanımlar önemli bir rol oynamıştır. Enstitüler, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün desteği, Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç'un ortak aklı, emek ve öngörüleriyle ülkemize değer katmıştı.

 Köy enstitülerinin, en önemli özelliklerinden birisi de Cumhuriyetin gelecek kuşaklara aktardığı eğitim mirası olan; laik, bilimsel, parasız, karma ve demokratik eğitim ilkelerini uygulamış olmasıdır.

Bugün geldiğimiz noktada ise eğitim hiç olmadığı kadar sınıfsallaşmıştır. Parası olanın nitelikli eğitimi satın aldığı, parası olmayan yoksul halk çocuklarının okula aç gittiği ve nitelikli, laik, bilimsel, çağdaş eğitime erişimin oldukça zorlaştığı, binlerce öğrencinin MESEM adı altında devlet eliyle çocuk işçi olarak çalıştırıldığı, binlercesinin okul dışında kaldığı bu sistemde, iktidarın düşünen, sorgulayan, eleştiren, üreten, haklarının bilincinde olan yurttaşlar yerine; itaat eden, boyun eğen, biat eden bireyler yetiştirmek istediği açıktır. Cumhuriyetin kurduğu ortak duygu birliği ve yurttaşlık bilinci yok edilmeye çalışılmıştır. “Fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür, nesiller yerine, “dindar ve kindar” nesiller yetiştirilmek istenmiş ama başarılı olunamamıştır.

Eğitim sistemimiz, içinde bulunduğu bataklıktan ancak köy enstitülerinin eğitim ilkeleri ve felsefesiyle aydınlığıyla ve ruhuyla çıkabilir. Köy Enstitüleri aydınlanmacı toplum ve kalkınma projesiydi; demokrasi amaçlanıyordu, ulusal eğitim ana ilkeydi, öğrenme yollarının öğrenilmesi esastı, kaynak yokluğu sorunu, yeni kaynaklar yaratarak gündem dışı bırakılmıştı, yetenekli yoksul çocuklarına devlet sahip çıkmıştı. Bugün içinde bulunduğumuz karanlığı da bu ilke ve felsefeler ışığında aydınlığa çıkaracağız.

Kuruluşunun 85. yılında köy enstitülülerinin mimarları Hasan Ali Yücel ve İsmail Hakkı Tonguç başta olmak üzere, köy enstitülerine emeği geçmiş tüm eğitimcilerimizi, Anadolu aydınlanması için yaşamlarını ortaya koyan 17 bin köy enstitülü öğretmeni, köy eğitmenlerini ve köy sağlık memurlarını saygı ile anıyorum…

CHP Trabzon İl Eğitim Sekreteri
Erdal DEMİR